Categorie: wandelen over begraafplaatsen (Pagina 3 van 6)

De Begraafplaats, juni 2022

Vallende bomen

Het risico op omwaaiende bomen wordt door de klimaatverandering alleen maar groter. Met voldoende controle en indien nodig het bijtijds inschakelen van een specialist, kan veel ellende worden voorkomen.

Gedenkbomen

Religiewetenschapper Melissa Schilderink analyseerde de ervaringen van negentig nabestaanden die een boom plantten voor een overleden dierbare. Wat kunnen beheerders, die overwegen een deel van hun begraafplaats om te vormen tot een zogenaamd gedenkpark of -bos, leren van dit onderzoek?

Unter der Linde

In Enschede, Delft en Pijnacker-Nootdorp hebben ze ervaring met herdenkingsbomen. Het is niet zozeer een verdienmodel, aldus de verantwoordelijke beheerders, als wel dat je het dienstenpakket zo divers mogelijk wilt maken. En de begraafplaats wordt er alleen maar groener door.

Bijzondere beuk

De rode beuk op de historische begraafplaats Groenesteeg in Leiden is een echte aandachtstrekker. De gemeente Leiden en de Stichting tot instandhouding van de begraafplaats Groenesteeg doen er alles aan om deze waardevolle boom zo lang mogelijk gezond te houden.

Bestellen: De Begraafplaats

In de serie Begraafplaatsboekjes zijn de eerste twee delen verschenen:
1. Dieren – Amusante foto’s van dieren op de begraafplaats.
2. @tombnails – Prachtige, dramatische beelden van Nederlandse begraafplaatsen,
gefotografeerd en bewerkt door Banu, bekend tafofiel en Instagrammer.

Het zijn de eerste twee deeltjes in wat een lange reeks begraafplaatsboekjes gaat
worden. Nummer 3 staat al in de planning: Lijkenhuisjes.

Er wordt steeds minder begraven. Onder andere omdat mensen niet doorhebben wat een bijzondere plekken begraafplaatsen zijn: een unieke combinatie van historie, kunst, kitsch, cultuur én (vaak ook zeldzame) flora en fauna. Rustige oorden die aanzetten tot bezinning.
Stichting Eindelijk wil met de reeks Begraafplaatsboekjes laten zien hoe mooi, bijzonder en uniek begraafplaatsen zijn.

Stichting Eindelijk
Formaat: 13,5 x 10 cm
Aantal pagina’s: 48
Prijs: € 7,95

In de uiterste noordelijke hoek van de begraafplaats Noord,  net naast de van Limburg Stirumweg en tegen de gemeentegrens met Arnhem, is een ensemble van dertig  gelijksoortige Russische graven ingericht. De graven hebben alle dezelfde steen en dateren van jaren ’60, ’79 en ’80 van de vorige eeuw.

In 1950 werden zeven  Russische en twee Letse vluchtelingen gehuisvest in Huize Sylvius Meindersma in Arnhem. In 1959 wijzen B&W van Arnhem een apart stuk grond op de begraafplaats Noord aan als vak waar de Russische vluchtelingen en later ook leden van de Russische orthodoxe kerk begraven kunnen worden. Rond 2007 dreigen de dertig Russische graven geruimd te worden. De Russisch orthodoxe kerk Van Arnhem heeft verzorging van de graven op zich genomen.

De Algemene Begraafplaats In Oosterbeek bestaat uit een noordelijk en zuidelijk deel. De zuidelijke begraafplaats werd in 1900 in gebruik genomen. Op 4 januari van dat jaar werd op ‘Afdeling B, nr 1 Zuid’ de eerste overledene ter aarde besteld. Het noordelijke deel van de begraafplaats is in gebruik genomen rond 1957 toen begraafplaats ‘Zuid’ haar maximale capaciteit bereikte.

Bron: Veluwepost 12-1-2007; de Weekkrant/Veluwepost 30-3-2007; Bezoek begraafplaats 27-5-2022

“Betreed O Wandelaar met eerbied dezen grond
Aan dooden toegewijd ter rustplaats: ’t graf is heilig
En zij wier asch hier rust zijn voor all onrust veilig
Schoon hen geen marmer dekt, maar heide groei in ’t rond’

Op het houten toegangshek van de kleine sfeervolle begraafplaats prijkt dit mooie dichtwerk.

Jan Hendrik Rauwenhoff (1730-1815), eigenaar van het landgoed Tongeren, liet de begraafplaats in 1812 aanleggen en dichtte bij de opening de bovenstaande regels. .De eerste dode die hier begraven werd, was een vriendin van Rauwenhoff en zijn dochter Anna. Namelijk de romanschrijfster en dichteres Elisabeth Maria Post (1755-1812). Zij was getrouwd met de predikant. J. Overdorp uit Epe. Anna volgde haar vriendin twee maanden later In de dood. Beiden liggen links en rechts van de ingang begraven. 

De begraafplaats doet nog steeds dienst als familiebegraafplaats. Het is gelegen midden in het bos, Het is even zoeken maar al snel laat de begraafplaats zich van verre herkennen.

Van kleine kerkhofjes op Groningse wierden tot een klassieke stadsbegraafplaats in Maastricht

De coronapandemie zorgt ervoor dat iedereen dichter bij huis blijft. Steeds meer mensen maken tijdens een wandeling in eigen stad of dorp een rondje over een begraafplaats. Zij ontdekken de rust en de schoonheid van ons funerair erfgoed. Journalist John Jansen van Galen zei het zo: ‘Een begraafplaats kan een verrassende plek voor een wandeling zijn. Met fraaie bomen, graven van beroemde mensen of gewoon als een plek voor een moment van rust en inkeer.’ 

Geen wonder dat Jansen van Galen, zelf fervent wandelaar, in 2015 het voorwoord schreef voor de eerste wandelgids voor begraafplaatsen in Nederland: Over de groene zoden. De gids was al een paar jaar niet meer verkrijgbaar, maar wèl verscheen in 2020 deel 2, nu met een voorwoord van Hella van der Wijst, bekend van haar tv-programma De wandeling.  

Voor wie niet genoeg kan krijgen van deze fascinerende plekken, is er nu een geactualiseerde herdruk van deel 1 van Over de groene zoden verschenen. Met 23 wandelingen op een aantal zeer gevarieerde kerkhoven en begraafplaatsen, beschreven door onder anderen Wim Cappers, Rita Hulsman en Liesbeth Vermeulen. De wandelaar hoeft er niet voor naar het buitenland, het avontuur ligt om de hoek: op de kerkhofjes op de Groningse wierden, op de stadsbegraafplaats Buitenveldert in Amsterdam of op de klassieke begraafplaats aan de Tongerseweg in Maastricht. 

Met uitgebreide beschrijvingen, foto’s en praktische informatie over openingstijden etc. 

Deel 1 en 2 van Over de groene zoden zijn beide te bestellen via bureau@terebinth.nl. De delen kosten € 14,95 per ex. (plus verzendkosten; ook verkrijgbaar via de boekhandel en Bol.com). Donateurs betalen € 12,70 en er geldt een boekhandelskorting.

Over de groene zoden 1. Wandelen over begraafplaatsen in Nederland. Bartho Hendriksen en Korrie Korevaart (redactie). 2^e, herz. dr. Leiden: Stichting Terebinth, 2022. ISBN 978-90-817644-3-8 / NUR 502; 128 pp., full colour, 14,7×21 cm (A5 liggend). 

Met droefheid geven wij kennis van…

Het Weekend van de Begraafplaats zal volgend jaar niet meer als evenement door de BVOB, Terebinth en LOB worden georganiseerd.

De werkgroep heeft de afgelopen edities van dit evenement geëvalueerd en geconcludeerd dat de inspanning (tijd, inzet, kosten) om het Weekend te organiseren uit de pas is gaan lopen met het aantal deelnemende begraafplaatsen en belangstellende bezoekers.
De werkgroep onderschrijft de – welverdiende en broodnodige – aandacht die dit evenement voor begraafplaatsen oplevert. Het PR-moment werd door beperkte deelname en inzet echter niet ten volle benut.

Ermelo telt zes begraafplaatsen:

• ’s Heeren Loo
• De Kruiskamp (Oude Begraafplaats)
• Gemeentelijke Begraafplaats Koningsvaren
• Kerkhof Zendingskerk
• Nieuwe Begraafplaats Veldwijk
• Oude Begraafplaats Veldwijk

Kaart met ligging van begraafplaatsen en route.

Beschrijving volgt.

De Gouden Terebinth, de funeraire prijs die het bestuur van Terebinth (de stichting die zich hard maakt voor funerair erfgoed) in 2015 instelde, wordt op 12 februari a.s. voor de vierde keer uitgereikt. Winnaar van deze prijs is de organisatie of de persoon die zich volgens de jury in 2020-2021 uitzonderlijk heeft ingezet voor het behoud van de (historische) begraafplaats. 

De drie nominaties zijn uit elf kandidaten geselecteerd. Geen eenvoudige klus omdat de kandidaten in soort en karakter veel van elkaar kunnen verschillen. De genomineerden zijn, in willekeurige volgorde:
Stichting Vrienden van de begraafplaats Keern te Hoorn
Stichting tot Behoud van de Oude Begraafplaats Naarden
Stichting Oude Kerkhof Roermond 

Moeilijke selectie
De elf kandidaten waren gevarieerd genoeg: mensen en organisaties die net beginnen aan de restauratie van grafmonumenten, of andere groepen die al jarenlang ervaring hebben met onderhoud en beheer van een historische begraafplaats. Of op een andere manier bij het brede publiek aandacht vragen voor het belang van begraafplaatsen en hun positie in de samenleving. Enthousiasme en doorzettingsvermogen vindt Terebinth bij alle kandidaten terug.
Op zaterdag 12 februari 2022 krijgen de drie genomineerden de gelegenheid hun project te presenteren in de aula van begraafplaats Bosdrift in Hilversum. De jury bestaat uit: René Dessing (voorzitter van de stichting Kastelen, Historische Buitenplaatsen en Landgoederen), Kees Lever (voorzitter van de Nederlandse Tuinenstichting) en Anita van Loon (directeur van Uitvaartstichting Hilversum). Deze jury bepaalt wie de winnaar van de Gouden Terebinth 2022 wordt. 

Elf succesverhalen
Tot 22 oktober konden kandidaten voor deze nationale prijs worden aangemeld. Naast de drie genomineerden waren dat onder andere: de R.K. Begraafplaats Schijndel, de Stichting Oude Begraafplaats te Gouda, de Stichting Online-Verleden, de Werkgroep Stenen Archief van De Nieuwe Ooster Amsterdam en de Historische begraafplaats van de (voormalige) Willibrordus Stichting Heiloo.

Terebinth wil met het uitreiken van de Gouden Terebinth (wisseltrofee en geldbedrag van duizend euro) personen en instellingen stimuleren zich in te spannen voor het behoud van de traditionele begraafplaats en het funerair erfgoed in bredere zin. Graven en andere gedenktekens vertellen immers over ons verleden en over onze identiteit. Ze horen net zo bij onze geschiedenis als molens, kerken en kastelen. Aandacht voor oude grafmonumenten brengt die geschiedenis weer tot leven.

Eerdere winnaars van de Gouden Terebinth waren: de stichting Oude Groninger Kerken, Stichting Ter Navolging Tiel en Stichting Russisch Ereveld te Leusden. Meer informatie over de onderscheiding, zie Terebinth.

‘Begraafplaats Erven M.J. Versteegh anno 1854’

In het Betuwse Kapel Avezaath, een klein dorp op een steenworp van Tiel, bevindt zich de particuliere begraafplaats van de families Versteegh en Heuff. ‘Begraafplaats Erven M.J. Versteegh anno 1854’ staat op het bordje aan het begin van het toegangspad aan de Zoelensestraat. Een laag muurtje vormt de scheiding tussen het pad en het grotendeels geruimde kerkhof – nu een grasveld – van de veertiende-eeuwse Sint-Agathakapel. Matthias Johannes Versteegh (1791-1859) was de bewoner van Huize Teisterbant in het naburige Kerk Avezaath. Hij bekleedde tal van functies in de lokale politiek en was onder andere dijkgraaf van het polderdistrict Neder-Betuwe. Hij kocht in 1854 een terrein, groot elf aren en zestig centiaren en bestemde dit tot begraafplaats van zijn echtgenote, hemzelf en hun wettige nakomelingen. Sinds 1994 wordt de begraafplaats beheerd door de stichting Begraafplaats Erven Versteegh.

De begraafplaats telt 39 grafplekken (vijf rijen van acht graven) met in het midden het dubbelgraf van M.J. Versteegh en zijn echtgenote Gerarda Jacoba van Rijnberk (1791-1853). De twee graven bij het toegangshek worden niet uitgegeven. Op 3 december 2011 vond de laatste begraving plaats. De begraafplaats wordt omgeven door een sierhek. De graven zijn bedekt met eenvoudige grijze stenen waarop alleen de naam en geboorte- en sterfjaar staan vermeld. Naast de naam Versteegh staat ook de naam Heuff op veel stenen te lezen. Versteeghs dochter Dirkje Maria Anna Versteegh huwde in 1842 met Antonie Heuff. De stenen vormen samen een legpuzzel van de verbanden tussen beide families. De begraafplaats lag er in 2018 goed onderhouden bij.

Familiebegraafplaats Versteegh, Zoelenseweg 2, Kapel Avezaath

Te midden van de uitgestrekte van de boswachterij De Vuursche ligt het rustieke dorp Lage Vuursche. De meeste huizen langs de Dorpsstraat hebben een horeca- of winkelfunctie gekregen. In 1640 liet Gerard van Reede de hofstede Drakensteyn vervangen door een nieuw achthoekig kasteel. Naast het kasteel stichtte hij ook het dorp Lage Vuursche. Op zijn initiatief werd er een school, kerk, molen, pastorie en een rechthuis annex herberg gebouwd. Het ‘pannenkoekendorp’ telt 285 inwoners, maar trekt jaarlijks veel wandelaars en dagjesmensen.

Hervormd kerkhof
Naast de Stulpkerk ligt een klein hervormde kerkhof uit 1790 met een rechthoekig padensysteem. In de loop der tijd is het kerkhof verschillende keren uitgebreid richting kasteel Drakesteyn. Links vlak naast de ingang staat een stenen baarhuisje. ‘Zalig zijn de doden die in de Heere sterven’, staat te lezen op het smeedijzeren hek. Op het kerkhof bevindt zich de graftombe van amateurarcheoloog J.H. Insinger (1854-1918), ontworpen in Egyptische stijl door de architect Johan Wilhelm Hanrath.

Klooster
Aan het einde van de lommerrijke Kloosterlaan ligt het voormalige klooster en sanatorium Sint Elisabeth dat in 1927 door de zusters van Onze-Lieve-Vrouw van Amersfoort werd gesticht. Jonkvrouw Elisabeth F.M Bosch van Drakestein (1853-1931), bewoonster van het kasteel Drakesteyn, bood samen met haar familie de zusters in 1925 voor 3000 gulden een perceel bosgrond aan. De familie stelde bovendien 128.000 gulden beschikbaar om de bouw van het klooster te kunnen realiseren. Ze stelde als enige voorwaarde dat de kerk ook voor buitenstaanders toegankelijk moest zijn. Het dorp had namelijk geen katholieke kerk en de gelovigen moesten in Soest ter kerke gaan. Het huis en de kapel werden op 1 september 1927 ingewijd. In 1938 werd er een sanatorium bijgebouwd voor de behandeling van de zusters die aan tuberculose leden. Veertig jaar later werd het klooster omgebouwd tot verpleeghuis. De zusters zijn inmiddels vertrokken. Het klooster staat leeg en in 2018 zijn twee vleugels afgebroken om plaats te maken voor nieuwbouw.  Het zorgcentrum Elisabeth Park bestaat uit drie gebouwen. Het verlaten klooster maakt een ontredderde indruk: de vleugels zijn ruw geamputeerd en met plastic dichtgemaakt. Over de toekomst van het klooster en de kapel bestaat grote onduidelijkheid.

Kloosterbegraafplaats
Achter het complex bevindt zich de kleine kloosterbegraafplaats. De vergunning voor deze begraafplaats werd aangevraagd op 1 september 1927 en op 15 september van dat jaar verleend. Volgens de vergunning moest de begraafplaats afgescheiden worden van de omgeving door een haag. De opzet van de dodenakker is vrij eenvoudig: een hoofdpad waarop de zijpaden uitkomen. Aan het eind van het hoofdpad staat een groot kruis. Op deze begraafplaats liggen behalve de zusters ook de rectoren van het zusterhuis en enkele weldoeners begraven. Aan de linkerkant van het hoofdpad stonden op de graven lessenaars (schuin liggende stenen) met de naam van een zuster, aan de rechterkant rijen met kruisen.