Onder de 4295 begraafplaatsen in Nederland bevinden zich tal van funeraire parels, historische begraafplaatsen die een bezoek waard zijn.

Abonneer je op de ODGZ-Nieuwsbrief

‘Dorpsbegraafplaats’ in Woudenberg

Toegangshek begraafplaats

Rond 1200 was Woudenberg niet meer dan een kleine agrarische nederzetting op een open plek in het Westerwoud. Naast akkerbouw was de tabaksteelt (vanaf ca. 1750) een belangrijke bestaansbron. Na 1875 werden de tabaksteelt en de akkerbouw verdrongen door de veeteelt als gevolg van de lage prijzen van buitenlandse tabak en graan. De aanleg van de spoorlijn Amersfoort – Kesteren in 1886 en de opening van een station halverwege de weg naar Scherpenzeel zorgde voor uitbreiding van het dorp.

Dorpsbegraafplaats
Aan de Voorstraat ligt de Algemene Begraafplaats die in 1829 in gebruik werd genomen en eigendom was van de Hervormde Gemeente. In 1869 kwam de begraafplaats in handen van de burgerlijke gemeente.

Centrale as

Vandaag de dag heeft de begraafplaats Woudenberg drie ingangen. Aan de Voorstraat ligt de oude ingang die direct toegang geeft tot het oude deel van de begraafplaats. Naast deze ingang ligt een oorlogsmonument voor enkele oorlogsslachtoffers. De tweede ingang enkele meters ten westen van de ‘oude’ ingang en sluit aan op de as die het oude en het nieuwe deel op de begraafplaats van elkaar scheidt. Bij beide ingangen zijn grote zandlopers te zien; symbool van de kortstondigheid van het leven. De omkeerbaarheid van de zandloper wordt in de christelijke traditie gezien als het nieuwe leven na de wederopstanding. De huidige, sobere hoofdingang is aan de Henschoterlaan bij het opvallend moderne Uitvaartcentrum Henschoten.

Oude deel

De begraafplaats heeft een oppervlakte van ca. 2,24 ha. en is verdeeld in een oud (vakken A t/m F) en een nieuw deel (vakken AA t/m K). De sfeer op het oude deel wordt bepaald door de afwisseling in verschillende oude bomen, de padenstructuur en oude grafbedekkingen. Het oude deel van de begraafplaats oogt als een laat negentiende-, vroeg twintigste-eeuwse dorpsbegraafplaats. De afwisseling van graftekens, de karakteristieke hekwerken en palen met kettingen maken de historische ontwikkeling van begraven op de begraafplaats zichtbaar.

Het monumentale familiegraf van De Beaufort met de bijbehorende beplantingen en oude beuken completeren het beeld van de begraafplaats. Dit familiegraf bestaat uit een kelder, deels gelegen in een heuvel en omsloten door een drie meter hoge haag met daarin acht markante bomen. Op deze grafheuvel bevindt zich een steen die toegang tot de kelder met aan de bovenzijde de tekst uit Johannes 11:26 (Maar Jezus zei: ‘Ik ben de opstanding en het leven. Wie in mij gelooft zal leven, ook wanneer hij sterft, en ieder die leeft en in mij gelooft zal nooit sterven) en aan de onderzijde de familienaam.

Familiegraf Hooft

Het monumentale graf van de familie Hooft van Woudenberg van Geerestein ligt in de as van de oude begraafplaatsen met een lijn die doorliep tot de Buitenplaats Geerestein. In 1834 was Hendrik Daniël Hooft (1798-1879), een nazaat van de historicus, dichter en toneelschrijver Pieter Corneliszoon (P.C.) Hooft, eigenaar van deze buitenplaats geworden.

In 2016 werd het nieuwe gedeelte van de begraafplaats in gebruik genomen. Fase 1 van deze uitbreiding sluit aan op de oude deel.

Een heuse piramide?

Verscholen in de bossen van de Utrechtse Heuvelrug, staat een merkwaardige heuvel met obelisk, de Pyramide van Austerlitz. Het is geen verdwaald grafmonument voor een Egyptische farao, maar slechts een met zand opgeworpen heuvel. Deze werd in 1804 opgeworpen door zich vervelende Franse en Bataafse soldaten. Het idee kwam van de Franse  opperbevelhebber Marmont. Hij wilde met deze piramide de herinnering aan het verblijf van het Franse leger in Kamp Zeist levend houden. Na 27 dagen was het werk voltooid. Pas in 1806, toen Marmont met zijn leger alweer was vertrokken, kreeg het bouwwerk de naam Pyramide van Austerlitz.

Bronnen: online begraafplaatsen.nl, Beleidsvisie gemeentelijke begraafplaats Woudenberg, gemeente Woudenberg 2015 en bezoek begraafplaats.

Het monumentale familiegraf van De Beaufort met de bijbehorende beplantingen en oude beuken completeren het beeld van de begraafplaats. Dit familiegraf bestaat uit een kelder, deels gelegen in een heuvel en omsloten door een drie meter hoge haag met daarin acht markante bomen. Op deze grafheuvel bevindt zich een steen die toegang tot de kelder met aan de bovenzijde de tekst uit Johannes 11:26 (Maar Jezus zei: ‘Ik ben de opstanding en het leven. Wie in mij gelooft zal leven, ook wanneer hij sterft, en ieder die leeft en in mij gelooft zal nooit sterven) en aan de onderzijde de familienaam.

Familiebegraafplaats Landgoed Tongeren

“Betreed O Wandelaar met eerbied dezen grond
Aan dooden toegewijd ter rustplaats: ’t graf is heilig
En zij wier asch hier rust zijn voor all onrust veilig
Schoon hen geen marmer dekt, maar heide groei in ’t rond’

Op het houten toegangshek van de kleine sfeervolle begraafplaats prijkt dit mooie dichtwerk.

Jan Hendrik Rauwenhoff (1730-1815), eigenaar van het landgoed Tongeren, liet de begraafplaats in 1812 aanleggen en dichtte bij de opening de bovenstaande regels. .De eerste dode die hier begraven werd, was een vriendin van Rauwenhoff en zijn dochter Anna. Namelijk de romanschrijfster en dichteres Elisabeth Maria Post (1755-1812). Zij was getrouwd met de predikant. J. Overdorp uit Epe. Anna volgde haar vriendin twee maanden later In de dood. Beiden liggen links en rechts van de ingang begraven. 

De begraafplaats doet nog steeds dienst als familiebegraafplaats. Het is gelegen midden in het bos, Het is even zoeken maar al snel laat de begraafplaats zich van verre herkennen.


Harderwijk, Begraafplaats Sonnevanck

Verscholen in de bossen op het terrein van Sonnevanck ligt de kleine begraafplaats. Sonnevanck werd opgericht in 1905 door de Vereniging tot Christelijk Hulpbetoon aan Tuberculoselijders en is nu een verpleegtehuis en woonzorgcentrum voor ouderen.
In 1922 is de begraafplaats in gebruik genomen. Patiënten, personeel en kinderen van personeelsleden liggen hier begraven. Velen stierven aan TBC. Voor patiënten was er vaan heen geld om in hun woonplaats begraven te worden. Ze kregen een eenvoudig graf met nummerpaal of soms een steen.
In de karen ’50 van de vorige eeuw werd de begraafplaats aan de oostzijde uitgebreid. Dokter Bergsma, geneesheer-directeur van 1934-1960, zijn vrouw en zoon liggen hier begraven.
De begraafplaats is een gemeentelijk monument.
De inrichting is sober. Het onderhoud beperkt zich tot het begaanbaar houden van de paden en de structuur zichtbaar te houden. Ook de grafmonumenten worden zonder grote ingrepen in stand gehouden.

De begraafplaats is te bereiken via een wandelpad.


Algemene begraafplaats Vorden

De Algemene begraafplaats van Vorden ligt buiten de bebouwde kom, op een trapeziumvormig terrein ten noorden van de Kerkhoflaan. Het zuidelijke deel van het terrein bevat een toegangslaan die naar een poort, leidt die toegang geeft tot het centrale en oudste gedeelte van de begraafplaats. Dit is een groot rechthoekig terrein, waarvan het verlengde van de toegangslaan de middenas vormt. Dit oudste terreingedeelte bestaat uit vier kwadranten met graven. Het is in de eerste helft van de twintigste eeuw naar het oosten uitgebreid met enkele vakken en naar het westen met een omvangrijker gedeelte met een centraliserende formele aanleg en een groot halfrond gebogen pad aan de westzijde. Aan de oostzijde vond in 1936 een uitleg plaats, deels weer in een formele aanleg met een klein centraal rond, en aan de meest oostelijke rand met een langgerekt gebogen pad. Aan de noordzijde van het hierboven benoemde gedeelte bevindt zich een grote recente uitbreiding in een over het algemeen landschappelijke stijl.

Zelhem, Algemene Begraafplaats

In het juninummer van Terebinth verschijnt een funeraire wandeling over de Algemene Begraafplaats Zelhem. Lees verder

Amersfoort, Begraafplaats Soesterkwartier

In 1894 besloot het gemeentebestuur een nieuwe begraafplaats aan te leggen. Achtergrond daarvan was de bevolkingsgroei en het verwachte ruimtegebrek op eerste algemene begraafplaats Achter Davidshof uit 1829. Op 3 december 1894 kocht het gemeentebestuur om het terrein aan de Soesterweg.
De begraafplaats is 2,2 ha groot en in 1895 aangelegd in Engelse landschapsstijl maar met zichtassen. Het ontwerp is van de landschapsarchitect Hendrik François Hartogh Heys van Zouteveen (1870-1943). Het poortgebouw is ontworpen door de Amersfoortse stadsarchitect Willem Hendrik Kam.

Indeling van de begraafplaats

  • aan de achterzijde bevinden zich de graven voor de kinderen
  • links die voor de Roomsch-Katholieken
  • er zijn 27 kelders van verschillende grootte
  • er zijn 13 gemetselde graven
  • er zijn 3000 gewone graven
  • de graven eerste klas liggen ter weerszijde van de 140 meter lange en 5 meter brede
    hoofdlaan, die omzoomd is met acacia’s en met een onderbeplanting van rododendrons
  • de kleine lanen die naar en langs de overige graven leiden zijn alle 3 meter breed,
    terwijl achter alle graven nog een pad is uitgespaard van 1.50 meter.

Begraafplaats Soesterkwartier
Soesterweg 187 
Amersfoort
Geopend in: 1899
In gebruik: 1894- (daarna alleen bijzettingen)

Boskoop, Oude Begraafplaats Reijerskoop

Poortgebouw Reijerskop. Foto Stichting Oude Begraafplaats Reijerskoop

De Oude Begraafplaats Reijerskoop werd in 1875 in gebruik genomen ter vervanging van het kerkhof achter de Nederlandse Hervormde kerk in het centrum van Boskoop en herbergt daardoor de oudste funeraire cultuur van Boskoop. Sinds de ingebruikstelling heeft de begraafplaats weinig structurele veranderingen ondergaan. Het poortgebouw is in een neoclassicistische stijl gebouwd en met subsidie van de gemeente op verzoek van de stichting Oude Begraafplaats Reijerskoop in 2012 opgeknapt. In 2013 zijn het poortgebouw en de gehele begraafplaats aangemerkt als gemeentelijk monument. Op het kerkhof wordt alleen nog incidenteel begraven.

Oude Begraafplaats Reijerskoop
Reijerskoop (tussen nrs. 81 en 85),
2771 BE Boskoop
Geopend in: 1875
Uitbreiding in:
In gebruik: 1875-

Doorn, Oude Algemene Begraafplaats

Toegangshek, Oude Algemene Begraafplaats. Foto Wikipedia

De Oude Algemene Begraafplaats is een begraafplaats uit 1872 aan de Amersfoortseweg . Oorspronkelijk was het een perceel eikenbos, nu nog staat er een aantal monumentale eiken uit die tijd. Op de begraafplaats staat een baarhuisje in neogotische stijl uit 1873 dat is ontworpen door de Doornse timmerman Jan Koudijs.

Oude Algemene Begraafplaats
Amersfoortseweg z/n
3941 EJ Doorn
Geopend in: 1872
Uitbreiding in: 1910
In gebruik: 1872-1950 (daarna alleen bijzettingen)